نظر «میرجعفر پیشهوری»

در مورد مناقشه قرهباغ کوهستانی

«میرجعفر پیشهوری» از کمونیستهای قدیمی ایران، که سالها در قفقاز زندگی کرده بود و با روحیات مردمان آن سامان آشنائی داشت، با دقت کمونیستی به حل مسئله «نفرت ملی» در ماوراء قفقاز برخورد میکند و مسئله را از جنبه طبقاتی آن مد نظر قرار میدهد. برای وی «مساواتیست»ها و «داشناک»ها نمایندگان طبقات بهرهکش دو ملت آذربایجان و ارمنی هستند. تا زمانی که دو طرف با ایدئولوژی ناسیونال شونیستی برای ارمنستان بزرگ و یا پانترکیسم اسلامی، که ملقمهای از پاناسلامیسم و پانترکیسم است، به پدیدههای اجتماعی ماوراء قفقاز برخورد میکنند، امکان تقلیل، کاهش، نرمش و تشنجزدائی در میان خلقهای قفقاز وجود ندارد.

***

«مسئله ارمنی – مسلمان موجد دارد. اگر آن از میان برداشته شود، میتوان اطمینان یافت که مسئله ارمنی و مسلمان هم از بین خواهد رفت. آن موجد هم عبارت است از احزاب داشناک و مساوات».

رحیم رئیس نیا در «کتاب آخرین سنگر آزادی» ( مجموعه مقالات «پیشهوری» در روزنامه حقیقت، ارگان اتحادیه عمومی کارگران ایران ۱۳۰۱-۱۳۰۰ که اکثراً با نام مستعار «پرویز» منتشر میشد) به مشاهدات خویش از این رشته درگیریها اشاره میکند. «پیشهوری در بخشی از خاطراتش چنین مینویسد:

«به هر حال شهر بعد از چندین ماه محاصره سقوط کرد. حکومت به دست ترکها افتاد. سربازان نوری پاشا به بهانه انتقام ترکهای محلی که از طرف داشناکها به قتل رسیده بودند شهر را غارت و ارامنه را قتل عام کردند. من وحشیگری داشناکها را روز ۱۸ مارس ۱۹۱۸ دیده، در آن روز عده بیشماری از مردمان بیگناه، مخصوصاً ایرانیان بیطرفی [را] که در کاروانسراها سوخته و زغال شده بودند با چشم خود مشاهده کرده بودم... از دیدن جنایاتی که این مردمان بیشعور بدون علت اساسی... مرتکب شده بودند، روان انسان عاصی میشد، ولی ترکها هم از آنها عقب نمانده بودند... سه شبانه روز شهر را به دست سربازان داده، گفته بودند هر چه دلشان بخواهد بکنند...».

سپس جریان نجات دو ارمنی از چنگال سربازان ترک را به وساطت خود باز میگوید (تاریخچه حزب عدالت، صص ۹-۴۸).

وی مدتی پس از وقوع حوادث اواسط سپتامبر ۱۹۱۸ مقالهای را تحت عنوان «مقصر کیست؟»، که در ش [شماره] ۶۷ (۲۲ آوریل ۱۹۲۹) [برابر ۲/۲/ ۱۲۹۹ شمسی] در حُریت به چاپ رسید، به تجزیه و تحلیل مسائل میپردازد. وی در این مقاله رهبران حزب مساوات و داشناک را مسبب اصلی درگیریهای خونین پایانناپذیر معرفی کرده است:

«این نظر که کشتار متقابل ارامنه و مسلمان [تاتارها] تا زمانی که هر دو قوم از بین نرفتهاند ادامه خواهد یافت اشتباه است. زیرا که به وجود آورنده مسئله ارمنی مسلمان [تاتار] نه عموم ارامنه هستند و نه عموم مسلمانان که اختلافاتشان تا باقیماندن یک نفر هرگز حل نشود.مسئله ارمنی – مسلمان موجد دارد. اگر آن از میان برداشته شود، میتوان اطمینان یافت که مسئله ارمنی و مسلمان هم از بین خواهد رفت. آن موجد هم عبارت است از احزاب داشناک و مساوات. افروزنده جنگ آنها هستند... فقرای کاسبه دو مملکت را است که به خاطر استقرار حاکمیت خود داشناکهای مبلغ هایستان بزرگ و مساواتیهای ستایشگر توران بزرگ را از میان بردارند».

برگرفته ازتوفان شـماره 248 آبان ماه 1399 اکتبر 2020

ارگان مرکزی حزب کار ایران(توفان)

صفحه حزب کار ایران(توفان) در شبکه جهانی اینترنت

www.toufan.org

نشانی پست الکترونیکی(ایمیل)

toufan@toufan.org

لینک چند وبلاگ حزبی

وبلاگ توفان قاسمی

http://rahetoufan67.blogspot.se/

وبلاگ ظفرسرخ

http://kanonezi.blogspot.se/

وبلاگ کارگر آگاه

http://www.kargareagah.blogspot.se/

سایت کتابخانه اینترنتی توفان

http://toufan.org/ketabkane.htm

سایت آرشیو نشریات توفان

http://toufan.org/nashrie_tofan%20archive.htm

توفان در توییتر

https://twitter.com/toufanhezbkar

توفان در فیسبوک

https://www.facebook.com/hezbekar.toufan.3/

توفان درفیسبوک به زبان انگلیسی

https://www.facebook.com/pli.toufan?fref=ts

توفان درشبکه تلگرام

https://telegram.me/totoufan